Człowiek jest wrażliwy na własnym punkcie. Wynika to z ludzkiej godności i poczucia wartości. Lubimy być zauważeni, doceniani, potrzebujemy dobrego słowa niczym roślina wody. Potrzeba aprobaty jest naturalna. Z drugiej strony krytykę jesteśmy w stanie przyjąć od osób najbliższych lub współpracowników, a nie od nieznajomych. Niestety, u części osób miłość własna przekracza racjonalne granice potrzeby akceptacji i utrudnia relacje ze społeczeństwem. Osobowość narcystyczna jest zaburzeniem, którego korzeni należy szukać we wczesnym dzieciństwie.
Mityczne odwołanie
Zwrot „osobowość narcystyczna” przywołuje skojarzenia z mitem o Narcyzie – historii o młodzieńcu, który zakochał się w swoim odbiciu w tafli jeziora. Młodzieniec umarł, kiedy zorientował się, że kocha kogoś, kto poza widzianym przez niego odbiciem, nie istnieje. Osobowością narcystyczną zaczęto interesować się naukowo w XIX wieku.
Czym jest osobowość narcystyczna?
Narcyzm to utrwalony wzorzec poczucia własnej wielkości (widoczny w fantazjach bądź w zachowaniu), potrzeby podziwu ze strony innych i braku empatii. Przekonanie o swojej wyjątkowości łączy niejednokrotnie z arognackim podjeściem do innych ludzi oraz nadmierną wrażliwości na swoim punkcie. Osobę przejawiającą osobowość narcystyczną łatwo urazić. Osoba mająca cechy narcystyczne oczekuje uznania swojej wyższości i chwalenia niewspółmiernie do dokonań. Cechuje ją przekonanie o swoich wybitnych zdolnościach i idealnej urodzie, którą mogą zrozumieć jedynie ludzie zajmujący wysoką pozycję. Skoro ktoś uważa się za unikatowego, stworzonego do wielkich celów, to chce otaczać się jedynie ludźmi zajmującymi wyjątkową pozycję w społeczeństwie lub wysokie stanowiska. Osoba o osobowości narcystycznej bezpostawie oczekuje wyjątkowego traktowania i automatycznego podporządkowania się innych osób jej oczekiwaniom. Współpracowników, przyjaciół, członków rodziny wykorzystuje do swoich celów, nie licząc się z ich uczuciami. Osobowość narcystyczną cechuje brak empatii – nie rozpoznaje uczuć i potrzeb innych ludzi, nie identyfikuje się z otoczeniem. Osoba narcystyczna okazuje wyniosłość, uważa, że wszyscy zazdroszczą jej wyjątkowości.
Trudność diagnostyczna
Narycyzm jest trudno zdiagnozować. Część osób przejawia jakieś cechy postawy narcystycznej. Lubimy, gdy ktoś nas docenia, kiedy jesteśmy w centrum uwagi. Problemem są sytuacje, gdy naturalna potrzeba pozytywnego postrzegania przez otoczenia, staje się jedynym motorem działań i zaburza relacje między ludźmi. Narcyzm jest zaburzeniem osobowości. U osób o osobowości narcystycznej pojawiają się jeszcze inne problemy: depresja, używki, zaburzenia odżywiania, czy choroba afektywna dwubiegunowa.
Współpraca z terapeutą może poprawić funkcjonowanie osób z osobowością narcystyczną. Jest to długa praca, wymagająca cierpliwości i zaangażowania pacjenta. Problemem jest to, że wiele osób nie widzi potrzeby terapii, ponieważ nie uważa swojego zachowania za zaburzenie, czy za coś uciążliwego dla niego lub dla najbliższych.