Współczesne społeczeństwo, odrzucając tabu z dawnych wieków, traktuje seks jako zjawisko naturalne. Pożądanie seksualne dotyczy zarówno młodzieży, jak i dorosłych. Problem pojawia się, gdy takie działania zaczynają negatywnie wpływać na życie osoby, w różnych płaszczyznach – społecznej, rodzinnej oraz zawodowej. Wtedy można już mówić o seksoholizmie – uzależnieniu od seksu.
Uzależnienia behawioralne – problem równie poważny co nałogi substancyjne
Podczas gdy większość ludzi wyklucza tolerancję dla zachowań jak nadużywanie alkoholu czy narkotyków, istnieją również inne aktywności postrzegane normalnie, które mogą się przerodzić w poważne nałogi. Są to tzw. uzależnienia behawioralne. Nie powiązane bezpośrednio z substancjami chemicznymi, charakteryzują się podobnymi mechanizmami do uzależnień od alkoholu czy narkotyków. Osoba staje się uzależniona od działań zapewniających krótkotrwałe poczucie satysfakcji, co prowadzi do coraz częstszej potrzeby ich powtarzania aż do utraty kontroli nad własnym życiem. Próba zaprzestania tych działań staje się wyzwaniem.
Seksoholizm: Uzależnienie zakłócające życie zawodowe i osobiste
Jednym ze znaczących przykładów jest właśnie seksoholizm. Osoby z tym uzależnieniem odczuwają intensywną potrzebę aktywności seksualnej na tyle silną, że przeszkadza ona w ich funkcjonowaniu zawodowym czy osobistym. Poświęcają dużo czasu na poszukiwanie i angażowanie się w doznania seksualne, zaniedbując tym samym ważne aspekty codziennego życia w sferze zawodowej i prywatnej. Skupione na dążeniu za silniejszymi bodźcami seksualnymi osoby te często po spełnieniu swej chuci odczuwają głęboki żal oraz poczucie winy.
Definicja seksoholizmu według dr Bohdana Woronowicza
Według dr Bohdana Woronowicza – polskiego psychiatry i seksuologa – seksoholizm definiowany jest jako „stan psychiczny objawiający się nieustającym wewnętrznym przymusem (silną potrzebą) do podejmowania aktywności seksualnej”.
Różne formy uzależnienia seksualnego i ich wpływ na życie i otoczenie
W rzeczywistości fizycznej bądź cyfrowej, interakcje z osobami czy przedmiotami, które przyjmują erotyczny lub seksualny charakter, mogą prowadzić do uzależnienia. To uzależnienie nie ogranicza się wyłącznie do aktów intymnych w ich najbardziej materialnym wymiarze, ale często objawia się w wielu innych formach. Jakie więc kształty może przyjąć uzależnienie seksualne? Potrzeba angażowania się w czynności seksualne jest na tyle intensywna, że osoba uzależniona poszukuje różnorodnych możliwości ich realizacji bez względu na destrukcyjne konsekwencje dla własnego życia i otoczenia. Osoba ta traci też zdolność kontroli nad swoimi działaniami.
Różnica między zdrową aktywnością seksualną a uzależnieniem od seksu według Patricka Carnesa
Dorośli ludzie zdrowo podchodzący do życia również poszukują seksualnej satysfakcji, więc pojawia się pytanie: co różni „normalną” aktywność od uzależnienia? Seks staje się nałogiem, kiedy jego intensywność przyczynia się do negatywnych skutków zarówno dla samej osoby jak i jej bliskich. Pojęcie to wprowadził Patrick Carnes w 1983 roku jako pierwszy – amerykański doktor specjalizujący się w problemach związanych z uzależnieniem od seksu.
WHO klasyfikuje seksoholizm jako zaburzenie psychiczne w ICD-11
Przez wiele lat seksoholizm nie był uznany za zaburzenie psychiczne w żadnym głównym klasyfikatorze chorób (ICD-10 ani DSM-IV). Nie były dostępne konkretne kategorie diagnozy odpowiadające tej problematyce. Jednakże dalsze analizy psychologów klinicznych i seksuologów oraz badania nad mechanikami sterującymi nadmiernym libido doprowadziły do zmian. W czerwcu 2018 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wprowadziła nową klasyfikację chorób (ICD-11), uwzględniając po raz pierwszy zaburzenia kompulsywnych zachowań seksualnych (CSBD), oznaczone kodem 6C72.
Wraz z identyfikacją CSBD jako choroby psychicznej ulepszono również metody diagnostyczne. Dzięki temu WHO określiła szczegółowe kryteria pozwalające rozpoznawać objawy tego uzależnienia.
Charakterystyka i przyczyny seksoholizmu
(jest wymagane) zachowanie obejmuje serię działań, które są charakterystyczne dla seksoholizmu. Jak wynika z obserwacji, w przypadku tego zaburzenia, alarmujące praktyki seksualne muszą występować przez co najmniej sześć miesięcy i negatywnie wpływać na życie osoby. Te działania nie poddają się kontroli i wszystkie próby odstawienia kończą się niepowodzeniem oraz dodatkowym cierpieniem. Czym są spowodowane takie problemy? Przyczyny uzależnienia W klasyfikacjach Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) znajdują się także potencjalne przyczyny częstego uprawiania seksu przez seksoholików i geneza uzależnienia. Wiele osób z tym zaburzeniem miało problemy z kontrolą swoich impulsów seksualnych już od wczesnej młodości lub adolescencji. Ryzykowne zachowania seksualne w bardzo młodym wieku, częsta masturbacja czy intensywne korzystanie z pornografii to tylko przykłady. Należy jednak pamiętać, że stawianie diagnozy kompulsywnych zaburzeń seksualnych w okresie dojrzewania może być wyjątkowo trudne. Wynika to głównie z różnic w postrzeganiu odpowiednich zachowań seksualnych na różnych etapach życia. Niekontrolowane popędy seksualne lub zwielokrotniona potrzeba uprawiania seksu mogą wiązać się ze zmianami hormonalnymi charakterystycznymi dla tego okresu rozwoju.
Czynniki wpływające na rozwój seksoholizmu i narzędzia diagnozy
Co wpływa na rozwój uzależnienia od seksu? Seksoholicy – diagnoza Dla osób uzależnionych od seksu ten aspekt jest nieustanną częścią ich codziennego funkcjonowania i dominuje nad innymi sferami życia – rodziną, pracą, edukacją czy zdrowiem. Najbardziej rozpowszechnionym narzędziem diagnostycznym stosowanym do identyfikacji uzależnień seksualnych jest Sexual Addiction Screening Test (SAST-R), autorstwa Patrica Carnesa. W 2017 roku polski zespół naukowców stworzył krajową adaptację tego testu, umożliwiając dokładniejsze badania nad zachowaniami seksoholiczna na gruncie Polskim dzięki temu narzędziu diagnozuje się całość spektrum czynności seksualnych objawiających się u osoby zmagającej się z uzależnieniem. Patric Carnes zaproponował analizowanie seksoholizmu jako problem o trzech wymiarach zaś podstawy badawcze nad tym zagadnieniem w Polsce opracował dr habergent Mateusz Goli z Instytutu Psychologii PAN w Warszawie.
Diagnostyka kompulsywnych zachowań seksualnych wymaga specjalisty
Z trzech na pięć pozytywnych odpowiedzi na pytania dotyczące aktywności seksualnej świadczy o tym, że pacjent może zmagać się z kompulsywnymi zachowaniami seksualnymi i potrzebuje profesjonalnego zdiagnozowania. Próby samodzielnego określenia własnych problemów nie są efektywne.
Ludzie mogą mylić seksoholizm z ogólnie większym zapotrzebowaniem na seks, co prowadzi do błędnej interpretacji rzeczywistości. Diagnostyka specjalistyczna, czy to przez psychologa czy seksuologa, jest kluczowa ze względu na możliwość przeprowadzenia diagnozy różnicowej – kompulsywne zachowania seksualne mogą współistnieć z innymi problemami zdrowotnymi jak zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, parafilie, zaburzenia osobowości czy choroba afektywna dwubiegunowa.
Uzależnienie od seksu i jego wpływ na partnerów życiowych
Uzależnienie od seksu negatywnie wpływa nie tylko na osobę uzależnioną, ale także znacząco obciąża jej partnerów życiowych. Osoby będące w stałym związku ze seksoholikiem często odczuwają emocjonalny dyskomfort. Obwiniają siebie za niedostosowanie do wysokich wymagań seksualnych partnera, co prowadzi do stresu, poczucia winy oraz niskiej samooceny. Utrzymanie wierności bywa dla seksoholika trudne porównywalnie do wyzwań stawianych przed osobą uzależnioną od substancji psychoaktywnych. Silne impulsy skłaniają go do wielorakich kontaktów seksualnych lub sporadycznych przygód mających za zadanie złagodzić wewnętrzny ból i konflikt.
Wsparcie dla osób z seksoholizmem i ich partnerów
Najlepszym podejściem wobec osoby walczącej z seksoholizmem jest motywowanie jej do poszukiwania profesjonalnego wsparcia i terapii. Zaleca się również korzystanie ze wsparcia psychologicznego dla partnerów takich osób.
Metody leczenia uzależnienia od seksu: farmakoterapia i interwencja psychologiczna
Leczenie uzależnienia od seksu generalnie realizuje się poprzez dwa główne środki: farmakoterapię oraz interwencję psychologiczną lub psychiatryczną.
Metody leczenia seksoholizmu: farmakologia i psychoterapia
Zabieg farmakologiczny w leczeniu seksoholizmu polega na stosowaniu leków redukujących libido. Natomiast psychoterapia skierowana jest na reedukację pacjenta, kontrolę nad impulsami seksualnymi oraz przekierowanie potrzeb seksualnych na inne działania. Proces terapii ma na celu rozpoznanie czynników wywołujących lęk i zarządzanie impulsywnymi czy kompulsywnymi zachowaniami. Terapia umożliwia także adresowanie psychologicznych podstaw seksoholizmu.
Ograniczenia seksualne mogą zwiększać niepokój i prowadzić do kompulsywnych zachowań
Warto zauważyć, że ograniczenia takie jak abstynencja od masturbacji, pornografii czy seksu nie eliminują tych działania – mogą nawet prowadzić do zwiększenia niepokoju i poszukiwania alternatywnych metod uwalniania napięcia, co może przejawiać się w postaci kompulsywnego jedzenia, zakupów bądź hazardu.
Holistyczne leczenie uzależnienia od seksu kluczem do uniknięcia negatywnych konsekwencji
Istotne jest holistyczne podejście do leczenia, obejmujące zarówno terapie indywidualne jak i grupowe, konsultacje z seksuologiem oraz wsparcie bliskich osób. Nieleczone uzależnienie od seksu może prowadzić do licznych negatywnych konsekwencji takich jak izolacja społeczna, powierzchowne relacje intymne, problemy zdrowotne, rodzinne, zawodowe czy prawne.
Ważność poszukiwania wsparcia przy obserwacji symptomów uzależnienia
W przypadku obserwacji symptomów tego uzależnienia warto nie zwlekać i szukać profesjonalnego wsparcia. Każdy przypadek jest indywidualny i nie wszystkie objawy muszą występować u wszystkich osób.
